1. კრიპტოვალუტის დაბეგვრის შესავალი საქართველოში
კრიპტოვალუტების მიმართ მზარდი ინტერესის გამო, საქართველოს საგადასახადო სააგენტომ გამოსცა საჯარო გადაწყვეტილება კრიპტოვალუტის დაბეგვრისა და გამოთვლითი სიჩქარის (ტევადობის) ოპერაციების საქართველოში მიწოდებასთან დაკავშირებით.
საჯარო გადაწყვეტილება განმარტავს:
ა) კრიპტოაქტივების მიწოდების დღგ-ით დაბეგვრა (გაცვლის ოპერაცია ეროვნულ ან უცხოურ ვალუტაში);
ბ) კრიპტოაქტივების მიწოდების შედეგად მიღებული შემოსავლების დაბეგვრა;
გ) კრიპტოაქტივის მოპოვებისთვის გამოთვლილი სიჩქარის (სიმძლავრის) მიწოდების ოპერაციის დღგ-ით დაბეგვრა და აღნიშნული მიწოდების ოპერაციისთვის შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე დღგ-ის თანხის გამოქვითვის საკითხი.
2. კრიპტოვალუტის დაბეგვრის შესახებ საჯარო გადაწყვეტილების დასაბუთება და სამართლებრივი საფუძველი
ამ საჯარო გადაწყვეტილების მიზნებისთვის, კრიპტოაქტივი არის ციფრული აქტივი, რომელიც ინახება და ცვლის ელექტრონულად ერთ, დეცენტრალიზებულ, თანატოლებთან ურთიერთობის ქსელში, არ საჭიროებს სანდო შუამავალს და მუშაობს განაწილებული რეესტრის ტექნოლოგიით (განაწილებული წიგნის პროგრამული უზრუნველყოფა). ), რომელიც იყენებს კრიპტოგრაფიულ მეთოდებს. კრიპტოაქტივი არის ღირებულების ციფრული გამოხატულება, ის გაიცემა და იცვლება დეცენტრალიზებული კონსენსუსის მექანიზმით, ცენტრალური სანდო ემიტენტისა და ზედამხედველობის/მაკონტროლებელი ორგანოს გარეშე და მასზე საკუთრება დასტურდება კრიპტოგრაფიული მეთოდებით.
კრიპტოვალუტის თითოეულ ერთეულს აქვს საბაზრო ღირებულება, შესაძლებელია მისი გამოშვება, ფლობა, მეორეზე გადაცემა და ნაწილებად დაყოფა, ყიდვა და გაყიდვა. ამასთან, კრიპტოაქტივები არ არის გადახდის ლეგალური საშუალება და არც ელექტრონული ფული არის საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად.
კრიპტოაქტივის მაინინგი გულისხმობს ახალი სტრუქტურების (ბლოკების) შექმნას კრიპტოაქტიური პლატფორმის ფუნქციონირების უზრუნველსაყოფად, რის შედეგადაც ამ აქტივობის განმახორციელებელი პირი (მაინერი) დაჯილდოვდება კრიპტოაქტივით. ეს კეთდება ორი ძირითადი პრინციპით: მაინერი თავის ბლოკში ქმნის ახალ კრიპტოვალუტას (სპეციფიკური ალგორითმის მიხედვით) და ეს ბლოკი დასტურდება სხვა მაინერების მიერ ან/და მაინერი იღებს ჯილდოს ტრანზაქციების შემსრულებლებისთვის. ასეთი ჯილდოს ოდენობა შეიძლება წინასწარ განისაზღვროს, გამოითვალოს ალგორითმით ან განისაზღვროს თავისუფალი ბაზრით. კრიპტო აქტივობა ან მაინინგ საქმიანობა მოითხოვს სპეციალურ აღჭურვილობას და/ან პროგრამულ უზრუნველყოფას, ასევე ინტერნეტთან წვდომას. ამ აქტივობის სწრაფი და ეფექტური განხორციელება, სხვა ფაქტორებთან ერთად, დამოკიდებულია შესაბამის გამოთვლით სიჩქარეზე. გამოთვლის სიჩქარე (ძალა) არის სიმძლავრის საზომი ერთეული, რომლის მეშვეობითაც კომპიუტერი ასრულებს ოპერაციას.
საქართველოს კანონმდებლობა არ იძლევა კრიპტოვალუტის ან ციფრული ვალუტის რაიმე სამართლებრივ განმარტებას. ევროპის ცენტრალური ბანკის ანგარიში 2015 წლის თებერვალში გამოქვეყნდა (ციფრული ვალუტის სქემები - შემდგომი ანალიზი) განსაზღვრავს ციფრულ ვალუტას, როგორც ღირებულების ციფრულ გამოხატულებას, რომელიც არ არის გამოშვებული ცენტრალური ბანკის, საკრედიტო ან ელექტრონული ფულის ემიტენტის მიერ, რომელიც, ზოგიერთ შემთხვევაში, შეიძლება გამოყენებულ იქნას როგორც ფულის ალტერნატივა.
საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო იზიარებს ევროპის ცენტრალური ბანკის მიერ დადგენილ ციფრული ვალუტის ზემოაღნიშნულ განმარტებას, რომელიც ასევე მოიცავს კრიპტოაქტივებს.
აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ შესაბამისი ვირტუალური საზოგადოების წევრებს შორის კრიპტოვალუტის სანაცვლოდ შესაძლებელია საქონლისა და მომსახურების შესყიდვის ტრანზაქციები და ის რეალურად გამოიყენება როგორც გადახდის საშუალება. ასევე შესაძლებელია კრიპტოაქტივების გაცვლა ეროვნულ ან უცხოურ ვალუტაში.
საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობაში (ფულის საკუთრების უფლების გადაცემის დებულება) ერთ-ერთი მთავარი პრინციპია დღგ-ს ზონიდან ფულის მიწოდების/ფულის საკუთრებაში გადაცემის გამორიცხვა, რომელიც მოიცავს ფულის ალტერნატივის - Crypto-asset Delivery/ შინაარსს. კრიპტო-აქტივების საკუთრების ტრანზაქციები.
ა) მაშასადამე, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-16 მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, კრიპტოაქტივების მიწოდება (კრიპტოაქტივების ეროვნულ ან უცხოურ ვალუტაში გაცვლა) და მასზე საკუთრებაში გადაცემა. არ არის დღგ-ით დასაბეგრი ოპერაცია.
განახლებულია 11.01.2021: დღგ-ის კარიბჭეში 2021 წლიდან ამოქმედდა ცვლილებების შედეგად, საგადასახადო კოდექსში პირდაპირ ეწერა, რომ ფულის, ასევე კრიპტოვალუტის (კრიპტოაქტივის) საკუთრებაში გადაცემა ხდება. მომსახურების გაწევა და არა საქონლის მიწოდება.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 104-ე მუხლი განსაზღვრავს შემოსავლის სახეების ჩამონათვალს, რომლებიც ითვლება შემოსავალად საქართველოში არსებული წყაროდან საშემოსავლო/მოგების გადასახადის მიზნებისათვის.
აღსანიშნავია, რომ საგადასახადო კოდექსის 104-ე მუხლის არც ერთი დებულება კრიპტოაქტივების მიწოდებიდან მიღებულ შემოსავალს პირდაპირ არ მიაწერს საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავალს.
გარდა ამისა, უნდა აღინიშნოს, რომ კრიპტოვალუტას არ აქვს ფიზიკური ფორმა, არ არის განლაგებული კონკრეტულ ადგილას, არ არის დეპონირებული ფინანსური ინსტიტუტის არცერთ ანგარიშზე და როგორც წესი, შეუძლებელია მისი ემიტენტის იდენტიფიცირება. ასევე, პრაქტიკულად შეუძლებელია ოპერაციის ადგილის (ტერიტორიის) დადგენა, რადგან კრიპტოვალუტის მიწოდება და მისი გადაცვლა სხვა ვალუტაში ხდება ვირტუალურ სივრცეში, ვირტუალური საზოგადოების წევრებს შორის, შესაბამისად, მიღებული შემოსავალი არ ეკუთვნის. საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავალზე.
ბ) ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 79-ე მუხლის 82-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ვ“ ქვეპუნქტისა და 104-ე მუხლის საფუძველზე, ფიზიკური პირის მიერ კრიპტოაქტივების მიწოდებით მიღებული შემოსავალი თავისუფლდება შემოსავლისგან. გადასახადი.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, საქართველოს ტერიტორიაზე ეკონომიკური საქმიანობის ფარგლებში საქონლის მიწოდება ან/და მომსახურება წარმოადგენს დღგ-ს დასაბეგრი ოპერაციას. თუ მომსახურების მიმღები და მიმწოდებელი პირები იმყოფებიან სხვადასხვა ქვეყანაში, ვიდრე რეგისტრაციის ადგილი ან მართვის ადგილი ან მომსახურების მიმღები პირის მუდმივი დაწესებულების მდებარეობა, თუ მომსახურება პირდაპირ კავშირშია ამ მუდმივ დაწესებულებასთან, ითვლება მომსახურების ადგილად. მიწოდება. ეს დებულება ასევე ვრცელდება ისეთ სერვისებზე, როგორიცაა ელექტრონული სერვისები.
გამოთვლითი სიჩქარის (სიმძლავრის) მიწოდება აკმაყოფილებს ელექტრონულად გაწეული მომსახურების ყველა პირობას, რადგან აღნიშნული სერვისი სრულდება ავტომატურად, ელექტრონულად - საინფორმაციო ტექნოლოგიების გამოყენებით და საჭიროებს ადამიანის მინიმალურ ჩარევას.
გ.ა) თუ ელექტრონულად გაწეული მომსახურების მიმღები არის საქართველოს ფარგლებს გარეთ რეგისტრირებული პირი, მას არ აქვს საქართველოში მიღებულ მომსახურებასთან უშუალოდ დაკავშირებული მართვის ადგილი ან მუდმივი დაწესებულება, 166-ე მუხლის პირველი ნაწილის ქვეპუნქტის შესაბამისად. სისხლის სამართლის კოდექსის „დი“. ამ მიზნით კრიპტოაქტივების (ელექტრონული სერვისების) მისაღებად გათვლილი სიჩქარის (სიმძლავრის) მიწოდების ოპერაცია განიხილება საქართველოს ტერიტორიის ფარგლებს გარეთ და არ ექვემდებარება დღგ-ს 161-ე მუხლის პირველი ნაწილის ა ქვეპუნქტის შესაბამისად. საგადასახადო კოდექსი.
ამასთან, საგადასახადო კოდექსის 174-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „აზ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, გამოქვითვად ითვლება საქართველოს ტერიტორიის გარეთ აღნიშნული მომსახურების გაწევისთვის შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე გადახდილი ან გადასახდელი დღგ-ის თანხა.
გ.ბ) თუ ელექტრონულად გაწეული მომსახურების მიმღები არის საქართველოში რეგისტრირებული პირი ან აქვს საქართველოში მართვის ადგილი ან მუდმივი დაწესებულება, რომელიც უშუალოდ უკავშირდება მიღებულ მომსახურებას, დღგ-ს მიზნებისათვის, 166-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ქვეპუნქტის“ შესაბამისად. საგადასახადო კოდექსის დი“; კრიპტოვალუტის მოპოვების მიზნით გამოთვლილი სიჩქარის (სიმძლავრის) მიწოდების (ელექტრონული მომსახურება) გარიგება ჩაითვლება შესრულებულად საქართველოს ტერიტორიაზე და სსკ-ის 161-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად ჩაითვლება ქ. დღგ-ს დაქვემდებარებული გარიგება.
ამასთან, საგადასახადო კოდექსის 174-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით, აღნიშნული მომსახურების გაწევისთვის შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე გადახდილი ან გადასახდელი დღგ-ის თანხა ექვემდებარება გამოქვითვას.
მთავრობის ეს საჯარო გადაწყვეტილება ეხება მხოლოდ ფიზიკური პირების კრიპტოვალუტის დაბეგვრას და არა კომპანიებს ან სხვა მსგავსი ტიპის სუბიექტებს საქართველოში. საქართველოს მთავრობამ კრიპტოვალუტის დაბეგვრის რეგულაციების შემუშავება 2023 წელს გამოაცხადა.
3. დასკვნა
საგადასახადო სააგენტოს საჯარო გადაწყვეტილებით და საქართველოს კანონმდებლობით: